İstanbul Üniversitesi’nin ev sahipliğinde, Türk Tarih Kurumu tarafından düzenlenen “Yavuz Sultan Selim ve Dönemi Sempozyumu” 4-6 Kasım tarihleri arasında gerçekleştirildi.



Saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunmasıyla başlayan sempozyumun açılış konuşmalarını İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak ve Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Birol Çetin yaptı. Açılış konuşmalarının ilkini gerçekleştiren Prof. Dr. Çetin, üç gün boyunca on uç oturumla sürecek olan sempozyumda elli dört konuşmacının yer alacağını ve bu sempozyumun verimli bir şekilde geçeceğine inandığını belirtti.

“Sekiz Yıllık Dönemde Seksen Yıllık İş Yapıldı”

Yavuz Sultan Selim’in padişahlığını sürdürdüğü sekiz yıllık dönemde, seksen yıllık iş yapılmış olduğunu kaydeden Prof. Dr. Çetin, söz konusu sürecin günümüzde bir filmin akışı gibi algılanabildiğini fakat bu dönemin oldukça detaylı bir şekilde çalışılması gereken bir kapsam ortaya koyduğunu vurguladı. Bu dönemde bir seferin hazırlığının bile yıllarca yazılabileceğini aktaran Prof. Dr. Çetin, “Bazı tarihi olaylar, belki çocukluğumuzdan itibaren kolay bir şekilde kavranabilsin diye bu şekilde anlatılmış durumda. Fakat bizim, değerlerimizi olması gerektiği şekliyle kavramamız gerekmektedir. Ana tarihlerin üzerinde yoğunlaşmanın ötesinde detayları da önemsemeliyiz” dedi.

“Misyonumuz, Tarihimizi Bilimsel Yöntemlerle Dünyaya Anlatmak”

Türk Tarih Kurumu olarak kendilerine Atatürk tarafından verilmiş bir vazife olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Çetin, “Kendi tarihimizi bilimsel usullerle, bilimsel yöntemlerle bütün dünyaya anlatmak gibi bir misyona sahibiz” diyerek hem süreli yayınlar hem de eser baskıları ile Cumhuriyet döneminin en eski yayıncılarından birisi olduklarını vurguladı. Son yıllarda eserlerin miktar olarak da önemli bir artış içerisinde olduğunu söyleyen Prof. Dr. Çetin, Yavuz Sultan Selim ile ilgili bir kitaplarının olduğunu, üç büyük padişahı konu alan başka bir eserin bulunduğunu, bir tane bildiri kitaplarının olduğunu ve bu sempozyumda sunulacak tebliğleri de dördüncü bir yayın olarak kitaba dönüştürmek istediklerini dile getirdi.

“Tarihimize, Kimliğimize ve Vatanımıza Sahip Çıkmalıyız”

Yavuz Sultan Selim döneminin, önemli çalışmalara konu olması gereken bir niteliğe sahip olduğunu kaydeden Prof. Dr. Çetin şu ifadelerle konuşmasını tamamladı: “Bu dönem ticari, siyasi ve askeri tarih açısından, imar faaliyetleri bakımından ve stratejik anlamda da oldukça önemli bir dönemdir. Belirtmek istediğim bir diğer nokta da şu ki günümüzde maalesef tarihi şahsiyetlerimiz üzerinden ciddi bir karalama kampanyası yapıldığını görüyoruz. Ne yazık ki onları bize küçük gösterme, onların önemini azaltma gibi bir propaganda da var. Yavuz Sultan Selim için de aynı şeyler söz konusu. Bunun da kasıtlı olduğunu düşünüyorum. Emperyalist anlayış bizi tarihten, kimliğimizden koparmak için yıllardır uğraşıyor. Bizim kimliksiz, şahsiyetsiz bireyler olarak sadece tüketici vasfında olmamız, yeni nesilleri böyle yetiştirmemiz isteniyor. Tıpkı Millî Mücadele döneminde olduğu gibi günümüzde de ülkemize dair bir çevreleme hareketi var. Fakat biz buna kesinlikle müsaade etmemeliyiz. Tarihimize, kimliğimize ve vatanımıza önem vermeli ve sahip çıkmalıyız”.

“Yavuz Sultan Selim Dönemi, İmparatorluk Tarihinin En Önemli Dönemlerinden Biridir”

Prof. Dr. Çetin’in ifadelerini tamamlamasının ardından İstanbul Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak açılış konuşmasını gerçekleştirdi. Osmanlı Devleti’nin 9. padişahı Yavuz Sultan Selim’in vefatının 500. yılı dolayısıyla böyle bir sempozyumu gerçekleştiriyor olmaktan memnuniyet duyduklarını belirten Prof. Dr. Ak, Yavuz Sultan Selim’in saltanatı 8 yıl sürse de bu dönemin imparatorluk tarihinin en önemli dönemlerinden birini teşkil ettiğini aktararak, “Kendisinin şehzadeliğinden itibaren dikkatle gözlemlediği Doğu sorununu ele alış biçimi, Osmanlı Devleti’nin dini ve siyasi formasyonunun şekillenmesinde oldukça önemli bir amil olmuştur. Bu çerçevede yeni kurulan Safevi Devleti ile giriştiği mücadelede elde ettiği başarılar, onu Sünni dünyanın lideri pozisyonuna getirmiştir” şeklinde konuştu.

“Yavuz Sultan Selim, Döneminin En Önemli Siyasi Figürü Olmuştur”

Safevi Devleti’yle olan mücadelelerinden sonra İslam dünyasının liderliğine soyunan I. Selim’in, bu konudaki en büyük rakibi olan, ayrıca İslam’ın kutsal topraklarını da tehdit eder nitelikte Hint Okyanusu ve Kızıldeniz’de faaliyet gösteren Portekizlilerle mücadelede aciz kalan Memlük Devleti’ne karşı da bir dizi sefer düzenlediğini söyleyen Prof. Dr. Ak, bu seferlerin neticesinde Yavuz Sultan Selim’in, İslam dünyasını birleştirme yönünde oldukça önemli bir adım attığını ve Haremeyn’in de koruyuculuğunu üstlenmek suretiyle zamanının en güçlü siyasi figürü olmayı başardığını ifade etti.

Yavuz Sultan Selim’in Denizcilik Yatırımları

Söz konusu siyasi durumun, yeni idari ve ekonomik düzenlemeleri de beraberinde getirdiğini belirten Prof. Dr. Ak sözlerine şöyle devam etti: “Mısır’ın ele geçirilmesi ile birlikte önemli bir ticari merkez üzerinde kurulan Osmanlı kontrolü, birçok ticari fırsata yol açmıştır. Geleneksel ticaret yollarının Akdeniz’e buluşma noktaları olan Doğu Akdeniz limanları sayesinde imparatorluk hatırı sayılır bir gelir elde etmiştir. Yavuz Sultan Selim, bu yıllarda, Hint Okyanusu’na ulaşmış olan Portekizlilerin yol açtığı tehlikeye karşı bir askeri operasyona girişmese de onun döneminde yapılan denizcilik yatırımları neticesinde oğlu Kanuni Sultan Süleyman döneminde bu tehlike bertaraf edilmiştir.”

İfadelerini, Yavuz Sultan Selim döneminde denizcilik alanında gerçekleşen yatırımlarla ilgili bilgi vererek sürdüren Prof. Dr. Ak, Çaldıran seferinin ardından Galata’dan Kağıthane Deresi’ne kadar uzanan bir sahada tersane inşa edildiğini ve bu tersanenin, Osmanlı Devleti’nin sonuna kadar donanmanın idari merkez üssü olma vaziyetini koruduğunu söyleyerek, “Bu yatırımların meyveleri, oğlu Kanuni Sultan Süleyman’ın Osmanlı tahtına oturmasından kısa bir süre sonra Rodos’un fethi ile ilk meyvelerini verecektir” diye konuştu.

“İstanbul Bu Dönemde, Bir İlim ve Kültür Şehri Halini Almıştır”

Yavuz Sultan Selim’in ilim ve kültür hayatına da özel önem verdiğinin altını çizen Prof. Dr. Ak, gerek Çaldıran Savaşı sonrasında girmiş olduğu Tebriz’den, gerekse de Mercidabık ve Ridaniye savaşlarının akabinde girmiş olduğu Şam, Kudüs ve Kahire gibi İslam dünyasının önemli merkezlerinden alim ve sanatkarların İstanbul’a gönderilmesini temin ettiğini ve böylelikle de İstanbul’u önemli bir ilim ve kültür şehri haline dönüştürdüğünü aktararak konuşmasını şöyle sonlandırdı: “İki gün boyunca devam edecek olan bu sempozyumda, toplam 54 konuşmacı Osmanlı tarihinin özel bir dönemine tekabül eden Yavuz Sultan Selim’in şahsiyetini ve burada kısaca değindiğim döneminin farklı birçok meselesini tüm detayları ile ele alacaklardır. Bu vesileyle böylesine kapsamlı bir toplantının tertibini üstlenen organizasyon komitesinin değerli üyelerine teşekkür ederim. Sempozyumun başarı ile gerçekleştirileceği inancıyla hepinize saygılarımı sunarım.”

Açılış Oturumu, Prof. Dr. Mahmut Ak’ın Moderatörlüğünde Gerçekleşti

Yavuz Sultan Selim ve Dönemi Sempozyumu, açılış konuşmalarından sonra Prof. Dr. Ak’ın konuklara katılım belgesi vermesiyle devam etti. Belge takdiminin ardından Prof. Dr. Mahmut Ak’ın moderatörlüğünü üstlendiği açılış oturumuna geçildi. Prof. Dr. İdris Bostan, Prof. Dr. İlhan Şahin, Prof. Dr. Feridun Emecen ve Prof. Dr. Üçler Bulduk’un konuşmacı olarak yer aldığı açılış oturumunda, Yavuz Sultan Selim döneminin özellikleri; bu dönemin siyasi, ekonomik ve toplumsal yapısı çeşitli boyutlarıyla ele alındı.

Yavuz Sultan Selim ve Dönemini Analiz Eden Tebliğler Sunuldu

Yavuz Sultan Selim ve Dönemi Sempozyumu’nun ikinci oturumu Prof. Dr. Tuncer Baykara’nın moderatörlüğünde düzenlendi. Oturumda; Prof. Dr. Abdülkadir Özcan “Yavuz Sultan Selim’e Taht Yolunu Açan Gelişmeler”, Prof. Dr. Tufan Gündüz “Yavuz Sultan Selim’in Liderlik Özellikleri”, Assoc.Prof. Nabil Al-Tikriti “Revisiting ‘Yavuz Sultan Selim Nasıl Padişah Oldu?’; The Selimşah-Korkud Correspondence” ve Dr. Göker İnan “Dönem Kronikleri Işığında Yavuz Sultan Selim’in Bazı Karakter Özellikleri” başlıklı tebliğlerini sundu.

Sempozyumun açılış günü, Prof. Dr. Hatice Oruç’un moderatörlüğünü gerçekleştirdiği beşinci ve son oturumla tamamlandı. Oturumda; Prof. Dr. Mehmet Ali Ünal “Yavuz Dönemi Diyarbekir Eyaleti Tahrirlerinin Kanuni Dönemi Tahrirleri ile Mukayesesi”, Prof. Dr. Orhan Kılıç “Çaldıran Savaşı Sonrasında Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun Sıra Dışı Vilayet Örgütlenmesi: Algılar-Aktörler-Dinamikler”, Doç. Dr. Feridun Bilgin “Yavuz Sultan Selim’in İktidarını Hazırlayan Sebepler (Sosyoekonomik, siyasi, dini/mezhebi ve istihbari nedenler)” ve Doç. Dr. Ahmet Toksoy “Osmanlı-Ak-Koyunlu İttifakı ve Ferah/Ferruh- Şad Bey’in Zelhe Savaşı” başlıklı tebliğlerini sundu.

Yavuz Sultan Selim ve Dönemi Sempozyumu, 5 Kasım ve 6 Kasım 2021 tarihlerinde gerçekleşen oturumlarla sona erdi.