İstanbul Üniversitesi (İÜ) Edebiyat Fakültesi tarafından Türkiye Azerbaycan Dostluk İş Birliği ve Dayanışma Vakfı ile Türkiye Azerbaycan Dostluk Bilim Eğitim Sanat ve Ekonomik İş Birliği Derneği'nin katkılarıyla düzenlenen ''Şuşa, Paris ve İstanbul'un Ortak Değeri: Ahmet Bey Ağaoğlu'' Uluslararası Sempozyumu 4 Kasım 2022 tarihinde İÜ Edebiyat Fakültesi Kurul Odası'nda gerçekleştirildi.

Saygı duruşu ve Azerbaycan, Türkiye milli marşlarının okunmasıyla başlayan sempozyum, açılış konuşmalarıyla devam etti.

Sempozyumun açılış konuşmalarını; Türkiye Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Prof. Dr. İbrahim Kalın, Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanı Anar Kerimov, İÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa Oral Öncül, İl Kültür Turizm Müdürü Coşkun Yılmaz, Türkiye Azerbaycan Dostluk İş Birliği ve Dayanışma Vakfı Başkanı Prof. Dr. Aygün Attar yaptı.

Bir Entelektüel: Ahmet Ağaoğlu

Açılış konuşmasını yapmak üzere kürsüye ilk olarak İÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa Oral Öncül çıktı. Ahmet Ağaoğlu’nun bir entelektüel olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Öncül, “Ahmet Ağaoğlu bir siyaset bilimcisi, akademisyen, hukukçu, yazar olarak tam bir entelektüel ama çok daha önemlisi tüm dünyada Türkçülük fikrini ve akımını yerleştirmeye çalışan bir lider. Son döneminde 2. Meşrutiyet’le birlikte yüklenmiş olduğu akademik birikimleriyle Türkiye coğrafyasına gelen ve Türkçülük fikrini yaymaya çalışan bir gayret içerisinde. Bugün bu sempozyumun ev sahipliğini yapmanın gururunu yaşadığımı belirtmek isterim. İstanbul Üniversitesi, Türkiye’nin ve aynı zamanda dünyanın en önemli kültür ve eğitim merkezlerinden birisi. Bu üniversiteyi böylesine değerli kılan ise Ahmet Ağaoğlu gibi önemli akademisyenlerin burada görev almış olması” dedi.

Prof. Dr. Öncül, sempozyumun düzenlenmesinde emeği geçen herkese teşekkürlerini ileterek konuşmasını sonlandırdı.

Ardından konuşmasını yapmak üzere kürsüye İl Kültür Turizm Müdürü Coşkun Yılmaz çıktı. Yılmaz, devletler arası ilişkilerin gelişmesinde bu tarz sempozyumların çok büyük katkısının olduğunu vurgulayarak, “Bugün Türkiye-Azerbaycan ilişkisini bir aydın olan Ahmet Ağaoğlu üzerinden etraflıca değerlendireceğiz. Şüphesiz siyasi ilişkilerin sağlıklı bir zemine oturması için temel şartlardan birisi ilmi çalışmalar, entelektüel faaliyetler, kültürel ilişkiler ve sanat faaliyetleri ile her iki devletin bu türevdeki insanlarının sıkı bir iş birliği içerisindeki iletişimidir. Bu çalışmalar bu ilişkilerin kalıcılığını sağlayacaktır. Bu sempozyum ilişkilerin gelişmesinde önemli bir adımdır” dedi. Yılmaz, sempozyumun başarılı geçmesini dileyerek konuşmasını sonlandırdı.

Ahmet Ağaoğlu, Bir Millet İki Devlet Felsefesinin Öncüsü

Konuşmasını yapmak üzere kürsüye çıkan Prof. Dr. Aygün Attar, Ahmet Ağaoğlu’nun bugünkü Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin bu denli iyi olmasında çok büyük katkısı olduğunu ifade ederek “Ahmet Ağaoğlu bugün Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin gerçekleşmesinde çok büyük önemi olan bir hayat dersidir. Ahmet Ağaoğlu, şahsiyet olarak bir ilke imza atarak hem Türkiye’de çok önemli görevlerde bulundu hem de bir millet iki devlet felsefesinin kendisi oldu. Ağaoğlu hem Azerbaycan hem de Türkiye’de milletvekilliği yapabilmiş tek şahsiyettir. Bunun dışında Türkiye’de tek partili sisteme geçişin öncüsüdür. Kendisi bir Türk milliyetçisidir ama bunu bir etnik zeminde, kafatasçı bir yapıda değil Türk coğrafyasını birleştirmek amacıyla aynı zamanda batı medeniyetini de gerekli unsurlarını almak yönünde faaliyet göstermiştir” dedi.

Prof. Dr. Attar Azerbaycan-Türkiye ilişkilerinin her zaman iyi olması yönünde çalışmalarını sürdüreceklerini belirterek konuşmasını sonlandırdı.

“Hafıza Olmadan Muhafaza Olmaz”

Ardından kürsüye “Entelektüel Birikimin Ortak Düşünce Tarihimize Etkisi: Ağaoğlu Ahmet Bey” başlıklı konuşmasını yapmak üzere Prof. Dr. İbrahim Kalın çıktı. Prof. Dr. Kalın, Türkiye-Azerbaycan iş birliğinin daim olduğuna değinerek “Biz Ahmet Ağaoğlu’ndan beri tek millet iki devlet ilkesiyle hareket etmiş bir milletiz ve bu coğrafyanın mensuplarıyız. Özellikle Karabağ Savaşı’yla bu sloganın ayakları yere basan, muhtevası güçlü, içeriği dolu bir dikkat haline geldiğini rahatlıkla söyleyebiliriz” dedi.

Milletlerin kendi tarihlerini bilmeden ilerleyemeyeceğini söyleyen Prof. Dr. Kalın, “Hafıza olmadan muhafaza olmaz, neyi hatırlamamız gerektiğini bilmeden neyi korumamız gerektiğini de bilemeyiz. Hafızasını kaybeden milletlerin geleceklerini inşa etme şansı yoktur. O yüzden bizim hafızamızı her zaman tazelememiz büyük önem arz ediyor ki bugün ve yarın neyi muhafaza etmemiz gerektiğini bilelim. Bu manada Şuşa’dan başlamak üzere bizim Türk coğrafyasındaki kültürel mirası, hafızayı yeniden canlandırmak için bunu ilmi çalışmalarla ortaya koymak sadece geçmişe dönük tarihsel akademik çalışmadan ibaret değil. Bu aynı zamanda bugünü ve yarını inşa etmek için önümüze bir vizyon koyuyor. O yüzden Ahmet Ağaoğlu başta olmak üzere dönemin bütün aydınlarını, düşünürlerini, siyasetçilerini, hukukçularını, edebiyat insanlarını, mücadele insanlarını anlamak büyük önem arz ediyor” dedi.

“Ağaoğlu ve Nesli Mücadele İnsanlarıdır”

Ahmet Ağaoğlu ve neslinin tek bir kelimeyle ifade edilmesinin mümkün olmadığını belirten Prof. Dr. Kalın, “Ahmet Ağaoğlu ve nesline baktığımızda bu neslin tek bir sıfatla ifade edilmesinin mümkün olmadığını görüyoruz. Onlar bir yönüyle şairdir, bir kısmı yazardır, bir kısmı akademisyendir, bir kısmı ressamdır fakat her biri kendi alanında bir kriz döneminin mücadele insanıdır. Hepsi yeni bir dönem açmak için canlarıyla, zihinleriyle, bedenleriyle her cephede savaşmış bir nesli ifade eder” dedi.

Konuşmasını yapmak üzere kürsüye Azerbaycan Kültür Bakanı Anar Kerimov çıktı. Bakan Kerimov, Şuşa’nın Azerbaycan için önemli bir merkez olduğunu belirterek “Şuşa, bizim kimliğimizin, bizim tarihimizin en önemli merkezidir, medeniyet merkezimizdir, bir ışıktır” dedi. Bakan Kerimov, Ahmet Ağaoğlu’nun Türkiye ve Azerbaycan için önemli bir şahsiyet olduğunu vurguladı. Kerimov, bu sempozyumun gerçekleşmesinin çok değerli olduğunu belirterek emeği geçen herkese teşekkürlerini iletti.

Hediye takdimiyle son bulan açılış konuşmalarının ardından geçilen sempozyumun oturumlarında Prof. Dr. Aygün Attar “İki Devletin Bir Vekili: Ağaoğlu Ahmet Bey’in Siyasi Portresi”, Azerbaycan’ın Bosna Hersek Büyükelçisi Prof. Dr. Vilayet Guliyev “Fransız ve Rus Medyasında Ahmet Ağaoğlu”, Azerbaycan Tarih Müzesi Müdürü Doç. Dr. Ferhat Cabbarov “Ağaoğlu’nun Ermenistan-Azerbaycan İtilafı Sürecindeki Faaliyetleri”, İÜ Öğretim Görevlisi Prof. Dr. Halil Bal “Kafkas İslam Ordusu Siyasi Müşaviri: Ağaoğlu Ahmet Bey”, Ahmet Ağaoğlu Ulusal Araştırma Derneği Başkanı Dr. Nigar Ahundova “Ağaoğlu’nun Mirasının Öğrenilmesi ve Tanıtılması: Problemler ve Hedef”, Avukat ve Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Ural Aküzüm, “Sorbonne’lu bir Türkçü: Ahmet Bey Ağaoğlu” başlıklı konuşmalarını gerçekleştirdi.

Sempozyum, fotoğraf çekiminin ardından sona erdi.