İstanbul Üniversitesi (İÜ) tarafından düzenlenen 3. Uluslararası Fuat Sezgin İslam Bilim Sempozyumu 25-26 Mayıs 2023 tarihlerinde İÜ Doktora Salonu’nda düzenlendi. Ana teması İslam Tarihinde Matematik Bilimleri olan sempozyuma, İÜ Rektörü Prof. Dr. Mahmut Ak, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi (FSMVÜ) Rektörü Prof. Dr. M. Fatih Andı, Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu, FSMVÜ Bilim Tarihi Bölümü Öğr. Üyesi Prof. Dr. Mustafa Sabri Küçükaşcı, FSMVÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Öğr. Üyesi Prof. Dr. Musa Duman katılım sağladı.

İlk olarak açılış konuşmasını Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Mustafa Sabri Küçüaşcı yaptı. Fuat Sezgin Hoca’nın Türkiye’de çığır aşmış ve onun aşmış olduğu çığıra bir şekilde hizmet etmenin nasip olduğunu söyledi. Enstitünün faaliyetlerini göstermek açısından ilk defa üçüncüsü düzenlenen sempozyumun hazırlanması için ciddi katkıda bulunmaya çalıştıklarını söyleyen Prof. Dr. Küçükaşcı, “Bu sempozyumun ortaya çıkmasında öncelikli olarak iki tane üniversitenin (İÜ ve FSMÜ) öncülüğünde bu iş gerçekleşti. Diğer taraftan Fuat Sezgin Vakfı’nın ve İslam Tetkikleri Enstitüsü’yle bizim Fuat Sezgin Enstitüsü’nün bu programın ortaya çıkmasında bir birliktelik söz konusu oldu. O bakımdan konuşmamın başında bu çalışmaya destek veren herkese ayrı ayrı teşekkür ediyorum” dedi.

Art Niyetli Çevrelerin Söylemlerini Durduran Kişi Fuat Sezgin Hocadır

Ardından kürsüye gelen Prof. Dr. Fatih Andı açılış konuşmasını gerçekleştirdi. Prof. Dr. Andı, “Müslüman doğu toplumlarının 19. yüzyılın başlarından itibaren modernleşme süreçleri ilerlemeci karakter taşır bunu hepimiz biliyoruz. Yanı başımızda büyüyen gelişen batı uygarlığına karşılık bizim de daha çok çalışmamız ve ilerlememiz gerektiği, Müslüman toplumların okumuş yazmışları tarafından en çok dile getirilen hususlardan oldu bu dönemde. Asrın başında daha çok çalışıp İslam bilimini yeniden canlandırmak, ayağa kaldırmak şeklinde dillendirilen bu söylem, yüzyılın ortalarından itibaren giderek İslam biliminin olup olmadığı tereddüdüne doğru yönelmiştir. En azından bir takım keskin modernleşmeci aydınların dilinde bu aslında inkâr ve unutma dönemin kelimesiyle nisain söylemlerinin oluşmasında ümitsizlik ve teslim oluş mevcudu kolaylıkla kabulleniş psikolojisi kadar kimi batılı oryantalistlerin görüşleri ve söylemleri de etkili olmuş” dedi.

Prof. Dr. Andı, “Bütün bir orta çağı dolduran, yeni çağda bile etkisini ve varlığını devam ettiren İslam bilim mevcudiyetinin üstüne sünger çeken bu yaklaşım o tarihlerden yakın zamana kadar bazı art niyetli çevrelerde tesirini devam ettirmiştir. Bugün bile bu söylemi ifade edecek dillendirecek pek çok ismin varlığını biliyoruz. İşte bu art niyetli çevrelerin bu söylemini durduran en azından etkisizleştiren isim Fuat Sezgin olmuştur. Prof. Dr. Fuat Sezgin’in İslam bilim tarihi alanında yaptığı çalışmalarla hem bilim çevrelerinde hem de Türkiye’de açtığı çığır, bu açıdan ve bu yüzden çok önemli ve müessirdir. Kendisinden sonra takipçileri ve öğrencileri tarafından sürdürülmektedir. İşte bugün burada üçüncüsünü gerçekleştirdiğimiz Uluslararası İslam Bilim Tarihi konferansı bu tohumun filizlenmiş bir göstergesidir diye düşünülebilir. Bu açıdan bu sempozyumun gerçekleşmesinde emeği geçen herkese teşekkür ederim” dedi.

Eserleriyle Hayattayken Unutulmaz Bir Yer Edindi

Bir diğer açılış konuşmasını yapan Prof. Dr. Mahmut Ak, İslam bilim tarihi araştırmalarının çağımızdaki zirve isimlerinden Prof. Dr. Fuat Sezgin’in vefatı üzerine Cumhurbaşkanlığı 2019 yılını Prof. Dr. Fuat Sezgin Yılı olarak ilan etmiş olduğunu ve bu vesileyle Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteği ile İstanbul Üniversitesi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi ve Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Tarihi Bilim Tarihi Araştırmaları Vakıfı ortaklığında sempozyumun üçüncüsünü düzenlediklerini belirtti. Prof. Dr. Ak, “İslam medeniyetinin bilimlerin gelişimindeki rolünü sadece belirli tarihi dönemlerde medeniyetler arası aktarımdaki katkısı ile sınırlandıran görüşler karşısında tepkisel bir savunmacı tutum takınmak yerine ilim bir tavırla sorgulama ve değerlendirmelerde bulunan merhum Prof. Dr. Fuat Sezgin Hocamız, tenkitli neşrini yaptığı onlarca eser, tıpkıbasımını yaptığı yüzlerce cilt kitap, gün yüzüne çıkardığı bine yakın bilimsel alet, kuruluşuna öncülük ettiği bilimsel kurumlar ve ilham verdiği bilim insanları ile İslam bilim tarihinin sayfalarında henüz hayattayken unutulmaz bir yer edinmiştir. Üçüncüsünü gerçekleştirdiğimiz bu sempozyum aracılığı ile tüm yaşamını, karşılaşmış olduğu tüm engellere ve zorluklara rağmen inançla ve sabırla durmaksızın İslam dünyasında gelişen bilimlerin dünya bilim tarihindeki yerini göstermeye, özellikle de Batı bilim tarihindeki gelişiminde İslam bilimlerinin rolünü nesnel bir biçimde ortaya koymaya adayan merhum Prof. Dr. Fuat Sezgin Hocamızın ilmi mirasını hatırlayıp onu gelecek nesillere aktarma noktasında mütevazi bir katkı sağlayabilmiş olabilmeyi umut ediyoruz” dedi. Prof. Dr. Ak konuşmasını sempozyumu destekleyen Kültür ve Turizm Bakanlığı, TÜBİTAK, Türkiye Bilimleri Akademisi (TÜBA)’ya teşekkür ederek noktaladı.

Birçok Alanda Öncü Olmuştur

Son olarak açılış konuşmasını yapan Prof. Dr. Musa Duman Fuat Sezgin Hocayı rahmetle anarak konuşmasına başladı. Prof. Dr. Duman, “Hocamızın sağlığında bilim tarihi bölümü olarak FSMVÜ’ de bölüm kurulduğunda, oranın lisans programlarını hocamızın arzusu ve düşüncesi daima enstitü bünyesinde lisansüstü eğitime ağırlık vermek ve buna yönelmek idi. İslam Bilimler Tarihi Müzesi yine hocamızın gayret ve çabalarıyla açıldı. Şu anda zaten hizmet veriyor Kültür Bakanlığı’na bağlı olarak. Dolayısıyla hocamız neşriyatındaki son cildi tamamlayamadan vefat etti ama düşüncesindeki birtakım şeyleri ülkemizin, yöneticilerimizin, büyüklerimizin de destekleriyle gerçekleştirilmiş oldu. Fakat hocamızdan sonra bu işle meşgul olan hocalarımız, rektörlerimizle 2019’u Fuat Sezgin Yılı ilan edildikten sonra 2 yılda bir sempozyum yapmak ve bir de çalışmalarıyla dergi yayımlamak üzere müzakereler yapmış idik. Sempozyumumuz çok şükür hocalarımızın rektörlerimizin de katılımıyla bugün 3.sünü başlatmış olacağız. Bu vesileyle katkı sağlayan herkese teşekkür ediyorum” dedi. Ardından sempozyum hem kitaplaştığını hem de dergi yayımlandığını söyledi.

Açılış konuşmalarının ardından Prof. Dr. İhsan Fazlıoğlu açılış konferansını gerçekleştirdi. Konuşmasında İslam Tarihinde Matematik Bilimleri hakkında katılımcılara kısaca bilgi verdi.

Oturumlar ile devam eden sempozyum 26 Mayıs gününde noktalandı.